คลองเตย
คลองเตย
ทรัพยากรวัฒนธรรมและภูมิปัญญา : ไม้ดัดไทย (ไม้ตำรา) วัดคลองเตยใน
ศิลปะการดัดไม้ของไทยเรามีวิธีดัดที่เป็นศิลปะโดยตรงของไทย มีการประดิษฐ์ด้วยความประณีตสวยงาม มีลักษณะที่ทำขึ้นให้ผิดธรรมชาติ โดยหักพุ่มให้เป็นไปตามแบบฉบับต่อๆ กัน “พระราชสิทธิสุนทร บวรศาสนกิจวิธาน มหาคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี” เจ้าอาวาสวัดคลองเตยในได้รับการสืบทอดศาสตร์ด้านไม้ดัดมาจากโยมนิด เอี่ยมปรีชาซึ่งสืบทอดความรู้มาจาก “ขุนวิถี” (กำนันแนบสักเนตร) และลงมือทำไม้ดัดด้วยตนเองมาเป็นเวลานานกว่า 40 ปี ไม้ดัดที่วัดคลองเตยในเป็นไม้ใหม่รูปแบบโบราณมีอยู่ 9 ชนิดจำนวนมากกว่า 1,000 กระถางดังนี้
1. ไม้ขบวน ไม้กระบวน หรือ ไม้ยอดแหลม เป็นที่นิยม เนื่องจากการดัดเขาหุ่นง่ายกว่าแบบอื่น ๆ และเมื่อดัดแล้วไม้มีความสมส่วน เทียบได้กับไม้ตั้งตรงที่ถูกเถาวัลย์เหนี่ยวรั้งกดทับ
2. ไม้ฉาก ความสำคัญอยู่ที่การดัดหุ่นให้ได้ตั้งฉากกับลำต้น ไม้ดัดแบบไม้ฉากจัดว่าเป็นไม้ที่งามที่ดัดได้ยากมาก จึงมีผู้ดัดไว้ไม่มากนัก
3. ไม้หกเหียน จัดอยู่ในกลุ่มไม้ดัดยาก เทียบได้กับไม้ที่มีสภาวการณ์จากธรรมชาติ ส่งผลให้ลำต้นหักลงแต่ไม่ขาดจากลำต้นหลัก
4. ไม้เขน มีลีลาสอดคล้องกับอิริยาบถของนางรำ นักมวย หรือผู้เต้นเขนในโขน จึงเป็นไม้ดัดที่มีเสน่ห์
5. ไม้ป่าข้อม เป็นการดัดเลียนรูปไม้ป่าแต่ทำเป็นขนาดย่อม เทียบได้กับไม้ที่มีลักษณะเป็นพุ่มเตี้ยแจ้
6. ไม้ญี่ปุ่น คล้ายไม้แคระหรือบอนไซของญี่ปุ่น เทียบได้กับไม้ที่มีความสมบูรณ์ เหมือนปลูกไม้ใหญ่ให้แกร็นลงในที่เล็ก และยิ่งมีอายุมากเป็นที่นิยม
7. ไม้กำมะลอ ดัดให้มีลักษณะสมชื่อคือ กำมะลอ แปลว่าไม่ใช่ของจริง ไม่เหมือนต้นไม้โดยปกติ หรือหมายถึงไม้ดัดที่ดัดให้เหมือนรูปต้นไม้จีนและญี่ปุ่นที่เขียนบนเครื่องกำมะลอเข้ามาขายในโคลงตำรา
8. ไม้ตลก ดัดให้ดูตลกขบขันตามชื่อ เช่นมีส่วนต้นบวมโต ออกตะปุ่มตะป่ำ หากมีหุ่นส่วนลำต้นเด่นเป็นสำคัญ จะเรียกว่า ไม้ตลกต้น หรือไม้หัวโต และหากเป็นส่วนรากและโคนต้นเด่นเป็นสำคัญ จะเรียกว่าไม้ตลกราก หรือไม้แผลงโคน
9. ไม้เอนชาย มีส่วนหุ่นหรือส่วนยอดเบี่ยงออกจากแนวศูนย์กลางอย่างชัดเจน เรียกว่าไม้เอนต้น อีกกรณีหนึ่ง เป็นไม้ที่เจริญเติบโตขึ้นมาตามปกติแล้วถูกเบียดบังในภายหลัง เรียกว่า ไม้เอนหุ่น มีวัตถุประสงค์ในการดัดที่มุ่งอวดความงามของหุ่นที่เอนออกจากศูนย์กลาง เราใช้ไม้เอนชายในการช่วยปรับสมดุลให้กับเขามอ จึงเรียกว่า "ไม้เอนชายเขามอ"
