(1เม.ย. 67) เวลา 10.30 น. นายพรชัย จุฑามาศ เลขานุการมูลนิธิ อพ.สธ. และนายประพาส เหลืองศิรินภา ผู้อำนวยการสำนักสิ่งแวดล้อม เป็นประธานร่วมในพิธีเปิดกิจกรรมปลูกต้นไม้ “โครงการปลูกรักษาพรรณไม้ทรงคุณค่า เฉลิมพระเกียรติ 69 พรรษา สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ 
สยามบรมราชกุมารี” พร้อมรับมอบต้นกล้าขนุนไพศาลทักษิณ จำนวน 92 ต้น และต้นกล้าพิกุล จำนวน 82 ต้น จากมูลนิธิอนุรักษ์พันธุกรรมพืช สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (มูลนิธิ อพ.สธ.) ปลูกในพื้นที่สังกัดกรุงเทพมหานครและได้นำความกราบบังคมทูลทรงทราบฝ่าละอองพระบาทแล้ว โดยมีผู้บริหารมูลนิธิ อพ.สธ. และผู้บริหารกรุงเทพมหานคร ร่วมกิจกรรม ณ ศาลาว่าการกรุงเทพมหานคร ดินแดง

กรุงเทพมหานคร ร่วมสนองพระราชดำริโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ 
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ตั้งแต่ปี 2546 โดยดำเนินงานตามความพร้อม 3 กรอบ
การดำเนินงาน จำนวน 5 กิจกรรม ได้แก่1.กรอบการเรียนรู้ทรัพยากร กิจกรรมสำรวจเก็บรวบรวมทรัพยากร และ  กิจกรรมปลูกรักษาทรัพยากร 2.กรอบการใช้ประโยชน์ทรัพยากร กิจกรรมศูนย์ข้อมูลทรัพยากร และ3. กรอบการสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากร กิจกรรมสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากร และกิจกรรมพิเศษสนับสนุนการอนุรักษ์ทรัพยากร โดยส่งเสริมให้มีการใช้ทรัพยากรธรรมชาติในพื้นที่กรุงเทพมหานครเป็นแหล่งเรียนรู้ของประชาชนเพื่อสร้างจิตสำนึกและเนื่องในโอกาสวันคล้ายวันพระราชสมภพ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี    ทรงเจริญพระชนมายุ 69 พรรษา วันที่ 2 เมษายน 2567 มูลนิธิ อพ.สธ. ร่วมกับกรุงเทพมหานคร โดยสำนักสิ่งแวดล้อม จึงจัดกิจกรรมการปลูกต้นไม้ “โครงการปลูกรักษาพรรณไม้ทรงคุณค่า เฉลิมพระเกียรติ 69 พรรษา สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี” ซึ่งเป็นการอนุรักษ์ไม้ทรงคุณค่า จำนวน 2 ชนิด ได้แก่ ต้นกล้าขนุนไพศาลทักษิณและต้นกล้าพิกุลที่ได้รับความอนุเคราะห์จากมูลนิธิ อพ.สธ. เพื่อปลูกในพื้นที่สวนสาธารณะสังกัดกรุงเทพมหานคร แบ่งเป็นต้นกล้าขนุนไพศาลทักษิณ จำนวน 92 ต้น และต้นกล้าพิกุล จำนวน 82 ต้น รวม 174 ต้น เพื่อเพิ่มความหลากหลายทางชีวภาพ ช่วยกรองฝุ่น และสอดรับกับกิจกรรมปลูกรักษาทรัพยากร ในการสนับสนุนการดำเนินงานสนองพระราชดำริ อพ.สธ. โดยในวันนี้ได้ร่วมกันปลูกต้นกล้าขนุนไพศาลทักษิณ และต้นกล้าพิกุล บริเวณ สวนหย่อมศาลาว่าการกรุงเทพมหานคร ดินแดง อย่างละ 1 ต้น และร่วมปลูกต้นกล้าขนุนไพศาลทักษิณ และต้นกล้าพิกุล บริเวณสวน 50 พรรษา มหาจักรีสิรินธร เขตประเวศ อย่างละ 1 ต้น และสวนวนธรรม อย่างละ 5 ต้น สำหรับ ต้นไม้อีก 160 ต้น กรุงเทพมหานครจะนำไปปลูกในพื้นที่สวนสาธารณะในความรับผิดชอบของสำนักงานสวนสาธารณะ สำนักสิ่งแวดล้อม ต่อไป

สำหรับต้นขนุนไพศาลทักษิณ เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ มีลักษณะพิเศษคือ ติดผลเป็นกลุ่มหรือเป็นพวง ผลขนาดกลางไม่เกิน 5 กิโลกรัม หนามเล็ก เปลือกบาง ไส้เล็ก เมล็ดขนาดเล็ก เนื้อสีเหลือง รสชาติหวานจัดโดยถือกำเนิดสืบเนื่องจากในวันพืชมงคล วันที่ 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2528 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พร้อมด้วย สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดอาคารห้องปฏิบัติการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชโครงการส่วนพระองค์ฯ สวนจิตรลดา ทรงมีรับสั่งให้อนุรักษ์ต้นขนุนที่อยู่หลังพระที่นั่งไพศาลทักษิณ พระบรมมหาราชวัง ขณะนั้นมีอายุประมาณ 140 ปี ตามประวัติเจ้าจอมมารดาเที่ยงในรัชกาลที่ 4 ทรงปลูกไว้ ตามคติไทยโบราณการปลูกต้นไม้ไว้เป็นมงคล การปลูกขนุนไว้หลังพระตำหนักหรือบ้านเรือน เป็นประเพณีนิยม ถือเป็นขนุนมงคล เนื่องจากหลังพระราชพิธีที่พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยและพระที่นั่งไพศาลทักษิณ เจ้าพนักงานจะนำน้ำที่ทรงหลั่งทักษิโณทกไปรดที่ขนุนต้นนี้ โดยขนุนต้นนี้อยู่หลังพระที่นั่งไพศาลทักษิณ จึงได้ชื่อว่าขนุนไพศาลทักษิณที่มีอายุมากแต่ยังคงให้ผลผลิตอยู่ จากที่พระราชทานให้อนุรักษ์  ต้นขนุนนี้ ห้องปฏิบัติการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชศึกษาหาวิธีการขยายพันธุ์ขนุนต้นนี้ที่มีลักษณะพิเศษ   เนื้อหนารสหวานจัด ซึ่งในปี พ.ศ.2528 ได้รับทุนสนับสนุนวิจัยจากศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ ขยายพันธุ์โดยวิธีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ซึ่งปัจจุบันโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (อพ.สธ.) โดยการสนับสนุนของมูลนิธิอนุรักษ์พันธุกรรมพืช สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (มูลนิธิ อพ.สธ.) ยังคงดำเนินการขยายพันธุ์ขนุนไพศาลทักษิณอย่างต่อเนื่อง โดยวิธีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช และวิธีการเสียบยอด เผยแพร่แก่หน่วยงานและประชาชนทั่วไป สำหรับต้นพิกุล เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูงประมาณ 15 เมตร ทรงพุ่มรูปเจดีย์หรือกลมทึบ ใบเดี่ยว เรียงสลับห่าง รูปไข่ รูปรี โดยต้นที่นำมาปลูกเป็นต้นที่ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเสียบยอด จากต้นที่ปลูกข้างหมู่พระมหามณเฑียรด้านทิศตะวันตกในเขตพระราชฐานชั้นในพระบรมมหาราชวัง ซึ่งมีอายุประมาณ 200 ปี มีลักษณะพิเศษ คือ ดอกสีเหลืองเข้มคงทน มีกลิ่นหอมแรงและมีอยู่เพียงต้นเดียวในเขตพระบรมมหาราชวัง ซึ่งท่านผู้หญิงบุตรี วีระไวทยะ เจ้าหน้าที่ประจำสำนักพระราชวังพิเศษ ให้ อพ.สธ. ได้ร่วมกันศึกษาวิธีการขยายพันธุ์ต้นพิกุลเก่าแก่ต้นนี้  แต่ไม่สามารถขยายพันธุ์ด้วยเมล็ดได้เนื่องจากไม่มีการติดผล จึงทำการทดลองขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเสียบยอดกับต้นกล้าพิกุลจากต้นอื่น และประสบความสำเร็จจากวิธีการเสียบยอด ทำให้ได้ต้นพิกุลพร้อมปลูก